Rola ćwiczeń z oporem w leczeniu osteoporozy
Osteoporoza jest chorobą charakteryzującą się postępującym ubytkiem masy kostnej, a w konsekwencji zwiększoną podatnością na złamania. Dotyczy praktycznie wszystkich grup wiekowych, głównie jednak dotyka kobiety w wieku pomenopauzalnym (typ I) i pacjentów w podeszłym wieku (typ II). Istnieją jeszcze inne typy osteoporozy, jako powikłania chorób lub farmakoterapii. Leczenie osteoporozy to przede wszystkim farmakoterapia, ale nie mniej istotnym i koniecznym sposobem jest kinezyterapia, czyli leczenie ruchem. Jest to istotnie ważny element leczenia i profilaktyki zapobiegający najcięższym powikłaniom tej choroby jakimi są złamania. Dzięki właściwie dostosowanej aktywności fizycznej zachowujemy odpowiednią jakość życia i tym samym przeciwdziałamy urazom. Ćwiczenia fizyczne wpływają na poprawę wydolności krążeniowo-oddechowej, przyspieszają metabolizm, w tym spalanie tłuszczów, regulują poziom glukozy, cholesterolu i trójglicerydów. Ćwiczenia fizyczne należy programować indywidualnie, w zależności od wieku, obciążeń chorobowych oraz sprawności fizycznej i mentalnej. Szczegółowy program kinezyterapii ustala fizjoterapeuta. Istotnym elementem są ćwiczenia z dawkowanym oporem (ćwiczenia czynne z oporem). Do dawkowania oporu stosujemy różnego rodzaju ciężarki, gumy oraz przyrządy, w tym maszyny aerobowe z możliwością monitorowania wysiłku. Ćwiczenia oporowe mają za zadanie zwiększanie masy i siły mięśniowej lub w przypadku osób starszych do utrzymania jej na właściwym poziomie. Dzięki temu, że tkanka mięśniowa wywiera nacisk na kości wpływa to bezpośrednio na proces kościotworzenia. Brak odpowiedniego zakresu ruchomości stawów i siły mięśniowej pogłębia proces zaniku kostnego. Niezwykle ważnym elementem treningu siłowego jest jego stałe monitorowanie i dzięki temu właściwy dobór dawki oporu. Przyrządy aerobowe z rozbudowanym systemem monitoringu dają możliwość precyzji i wizualizacji efektów treningu. Przeciwskazaniem do stosowania takich ćwiczeń są świeże złamania oraz zaawansowana niewydolność krążeniowo-oddechowa. Bardzo ważnym elementem jest psychoterapia, mająca na celu przekonanie pacjenta do aktywności ruchowej poprzez pokazanie efektów treningu siłowego. Pacjent będzie na pewno bardziej zmotywowany do wysiłku widząc efekty swojej pracy. Zarówno odczucie poprawy siły mięśniowej, jak i wizualizacja wyników treningowych mają podstawowe znaczenie w zachowaniu systematyczności treningu.
Jan Podbielkowski
Lekarz specjalista rehabilitacji medycznej
